Ορισμένα άτομα με προβλήματα ελέγχου της ουροδόχου κύστης, με ιατρικές παθήσεις ή έπειτα από μία ιατρική επέμβαση μπορεί να χρειαστεί να κάνουν καθετηριασμό στο σπίτι για να αδειάσει η κύστη τους.
Το πιο συχνό είδος καθετηριασμού στο σπίτι για την αλλαγή και τοποθέτηση καθετήρα είναι ο αυτοκαθετηριασμός, που είναι γνωστός επίσης ως καθαρός διαλείπων καθετηριασμός.
Η διαδικασία περιλαμβάνει τη χρήση καθετήρα ή σωλήνα για την αποστράγγιση των ούρων σε τακτά χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Περιεχόμενα:
- Καθετηριασμός τι είναι
- Είδη καθετηριασμού
- Τοποθέτηση καθετήρα για άντρες
- Τοποθέτηση και αλλαγή καθετήρα για γυναίκες
- Αλλαγή σακούλας αποστράγγισης καθετήρα
- Φροντίδα σακούλας αποστράγγισης καθετήρα
- Καθαρισμός της σακούλας αποστράγγισης
- Συχνές ερωτήσεις
Καθετηριασμός τι είναι
Καθετηριασμός της ουροδόχου κύστεως είναι η εισαγωγή καθετήρα στην ουροδόχο κύστη μέσω της ουρήθρας για να παροχετεύονται τα ούρα.
Ο καθετήρας αποτελεί έναν εύκαμπτο σωλήνα που τοποθετείται μέσω του ανοίγματος του ουροποιητικού (ουρήθρα) στην ουροδόχο κύστη σας.
Η συσκευή αποστραγγίζει τα ούρα σας σε μια σακούλα αποστράγγισης.
Μέσα στην ουροδόχο κύστη σας τοποθετείται ένα μικρό μπαλόνι γεμάτο με αποστειρωμένο νερό με σκοπό να κρατήσει τον καθετήρα στη θέση του.
Είδη καθετηριασμού
Ο καθετηριασμός διακρίνεται σε τρία διαφορετικά είδη, ανάλογα με τους τρόπους που χρησιμοποιείται ο καθετήρας για να αδειάσει η κύστη:
1. Μόνιμος καθετήρας
Ένας αποστειρωμένος σωλήνας που ονομάζεται καθετήρας Foley παραμένει στην ουροδόχο κύστη. Η εισαγωγή του σωλήνα γίνεται μέσω της ουρήθρας, ή σε κάποιες περιπτώσεις απευθείας στην ουροδόχο κύστη από το κάτω μέρος της κοιλιάς (υπερηβικός καθετήρας).
Ο καθετήρας συνδέεται σε μια σακούλα αποστράγγισης που συλλέγει τα ούρα καθόλη τη διάρκεια της μέρας και της νύχτας. Ένα μπαλόνι στην άκρη του καθετήρα εμποδίζει τον καθετήρα να γλιστρήσει έξω από την κύστη.
Ανάλογα με την κινητικότητα και την κατάστασή του ασθενή, η σακούλα αποστράγγισης μπορεί να στερεωθεί σε ένα κρεβάτι, στο πόδι σας ή στα ρούχα.
2. Περιπεϊκός καθετήρας
Για τους άνδρες υπάρχει διαθέσιμο ένα είδος καθετήρα που ονομάζεται περιπεϊκός καθετήρας.
Αυτός ο τύπος καθετήρα αποτελείται από ένα εύκαμπτο θηκάρι που ολισθαίνει πάνω από το πέος με τον ίδιο τρόπο όπως ένα προφυλακτικό.
Η συσκευή διαθέτει ένα σωλήνα που αποστραγγίζει τα ούρα σε μια σακούλα.
3. Διαλείπων καθετηριασμός
Ο αυτοκαθετηριασμός είναι ένας τρόπος να αδειάσετε την ουροδόχο κύστη σας όταν υπάρχει δυσκολία στην ούρηση και όπως δηλώνει η ονομασία, είναι μία διαδικασία που μπορείτε να κάνετε μόνοι σας στο σπίτι.
Κατά τον αυτοκαθετηριασμό, που ονομάζεται επίσης καθαρός διαλείπων καθετηριασμός (CIC) ή διαλείποντας αυτοκαθετηριασμός (ISC) εισάγεται ένας λεπτός, κοίλος σωλήνας που λέγεται καθετήρας στην ουροδόχο κύστη μέσω της ουρήθρας. Από το συγκεκριμένο σωλήνα εξέρχονται τα ούρα από το σώμα σας.
Η αποστράγγιση των ούρων από τον καθετήρα γίνεται σε μια τουαλέτα ή δοχείο. Όταν η κύστη σας είναι άδεια, αφαιρείτε τον καθετήρα. Αυτά τα βήματα πρέπει να επαναλαμβάνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια της μέρας.
Τοποθέτηση καθετήρα για άντρες
Για τη φροντίδα του καθετήρα σας θα χρειαστείτε:
- Σαπούνι και νερό
- Πανί για καθαρισμό και πετσέτα
- Συσκευή στερέωσης καθετήρα που θα εμποδίσει το τράβηγμά του
Δύο φορές την ημέρα λοιπόν—το πρωί και το βράδυ— πρέπει να πλένετε την περιοχή όπου γίνεται η εισαγωγή του καθετήρα στην ουρήθρα σας.
Τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσετε είναι τα εξής:
- Συγκεντρώστε τα απαραίτητα προϊόντα που θα χρειαστούν.
- Πλύντε καλά τα χέρια σας με σαπούνι και νερό.
- Κοιτάξτε με προσοχή το σημείο όπου ο καθετήρας εισέρχεται στην ουρήθρα σας.
- Ελέγξτε για την ύπαρξη τυχόν πρηξίματος, ερυθρότητας ή ξηρότητας.
- Καθαρίστε απαλά την περιοχή γύρω από τον καθετήρα με σαπούνι και νερό.
- Φροντίστε να πλύνετε τον καθετήρα, όπως και το πέος και το όσχεο σας χωρίς να τραβήξετε τη σωλήνωση του καθετήρα.
- Σπρώξτε απαλά την ακροποσθία σας προς τα πάνω και καθαρίστε όλες τις εκτεθειμένες επιφάνειες του δέρματος.
- Σπρώξτε ξανά την ακροποσθία σας πάνω από την άκρη του πέους σας. Σε περίπτωση που η ακροποσθία σας δεν επανέλθει, μπορεί να επηρεαστεί η κυκλοφορία, οδηγώντας σε βλάβη των ιστών.
- Εάν η ακροποσθία σας έχει κολλήσει και δεν μπορεί να επανέλθει, πρόκειται για επείγουσα ιατρική κατάσταση και θα πρέπει να επισκεφτείτε άμεσα κάποιο γιατρό.
- Μετά τον καθαρισμό της περιοχής, ξεπλύνετε καλά με νερό για να απομακρύνετε όλο το σαπούνι και στεγνώστε ολόκληρη την περιοχή για την αποφυγή της καταστροφής του δέρματος.
- Στερεώστε τον καθετήρα στο πόδι σας με τη συσκευή στερέωσης του καθετήρα με προσοχή ώστε να μην τραβήξει το πέος, προκαλώντας ερεθισμό και πόνο στην περιοχή.
- Συνδέστε τη σακούλα αποστράγγισης στο πόδι σας με τη βοήθεια ενός ιμάντα στερέωσης καθετήρα.
- Τοποθετήστε τη σακούλα αποστράγγισης σε διαφορετικό πόδι καθημερινά ώστε να μην προκαλέσετε ερεθισμό στην ουρήθρα σας.
- Τέλος, πλύντε τα χέρια σας με σαπούνι και νερό.
Τοποθέτηση και αλλαγή καθετήρα για γυναίκες
Όταν πρέπει να αδειάσετε την ουροδόχο κύστη σας, προσπαθήστε να ουρήσετε πρώτα, αν μπορείτε, πριν τοποθετήσετε τον καθετήρα.
Όταν πρόκειται για τοποθέτηση καθετήρα στο σπίτι για γυναίκες θα πρέπει να συγκεντρωθούν μερικά αντικείμενα αρχικά.
Θα χρειαστείτε τον καθετήρα, έναν καθρέφτη αν θέλετε να χρησιμοποιήσετε και ένα δοχείο για να κρατήσετε τα ούρα, σε περίπτωση που δεν τα αδειάσετε αμέσως στην τουαλέτα.
Επίσης, θα χρειαστεί ένα λιπαντικό ζελέ που διαλύεται στο νερό. Αποφύγετε όμως τη χρήση βαζελίνης.
Ένα καθαρό πανί ή πετσέτα προσώπου είναι απαραίτητα και μια τσάντα ή πλαστική λεκάνη θα βοηθήσουν στο να τοποθετήσετε αυτά τα αντικείμενα και να ξεκινήσετε τη διαδικασία:
- Επιλέξτε μια άνετη θέση με τα πόδια σας ανοιχτά. Μπορεί να θέλετε να βάλετε το ένα πόδι πάνω στη λεκάνη της τουαλέτας. Επίσης, μπορείτε να ξαπλώσετε ανάσκελα με τα πόδια σας λυγισμένα και απλωμένα σε θέση «βατράχου». Τοποθετήστε το δοχείο ούρων ανάμεσα στα πόδια σας (εάν χρειάζεται).
- Διαχωρίστε τα χείλη του αιδοίου σας και καθαρίστε καλά την περιοχή με σαπούνι και νερό.
- Απλώστε το λιπαντικό ζελέ στην άκρη του καθετήρα. Βάλτε το άλλο άκρο του καθετήρα πάνω από τη λεκάνη της τουαλέτας ή μέσα στο δοχείο για να συγκρατήσουν τα ούρα.
- Εισαγάγετε απαλά τον καθετήρα στο άνοιγμα της ουρήθρας μέχρι να αρχίσουν να ρέουν τα ούρα. Χρησιμοποιήστε έναν καθρέφτη αν χρειάζεται για να βλέπετε καλύτερα. Στη συνέχεια, τοποθετήστε τον περίπου 2,5 εκατοστά περισσότερο.
- Αφήστε τα ούρα να στραγγίσουν στο δοχείο ή στην τουαλέτα.
- Αφαιρέστε απαλά και αργά τον καθετήρα. Εάν χρησιμοποιείτε καθετήρα μιας χρήσης, πετάξτε τον. Διαφορετικά, πλύντε τον με ζεστό νερό και σαπούνι. Στεγνώστε τον και τοποθετήστε τον σε μία καθαρή λεκάνη.
- Πλύντε καλά και στεγνώστε τα χέρια σας.
Αλλαγή σακούλας αποστράγγισης καθετήρα
Πρέπει να αλλάζετε τη σακούλα αποστράγγισης του καθετήρα δύο φορές την ημέρα:
- Το πρωί μετά το ντους σας, θα πρέπει να γίνει αλλαγή της νυχτερινής τσάντας με την τσάντα για τα πόδια.
- Το βράδυ πριν ξαπλώσετε, θα πρέπει αλλάξτε την τσάντα για τα πόδια με τη νυχτερινή τσάντα.
Συγκεντρώστε τα προϊόντα που θα χρειαστείτε:
- Ένα καθαρό πανί (αχρησιμοποίητο) ή ένα κομμάτι γάζα 4″x4″
- Νυχτερινή σακούλα ή σακούλα ποδιών
- 2 επιθέματα αιθυλικής αλκοόλης
Τώρα μπορείτε να ξεκινήσετε τη διαδικασία αλλαγής της σακούλας αποστράγγισης του καθετήρα, τηρώντας τα παρακάτω:
- Αρχικά, πρέπει να πλύνετε καλά τα χέρια σας με σαπούνι και ζεστό νερό ή να χρησιμοποιήσετε ένα απολυμαντικό χεριών με βάση την αλκοόλη.
- Εάν πλένετε τα χέρια σας με σαπούνι και νερό, βρέξτε τα, εφαρμόστε λίγο σαπούνι, τρίψτε τα μεταξύ τους για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα και έπειτα ξεπλύνετε.
- Στεγνώστε τα χέρια σας με μια χαρτοπετσέτα και με την ίδια πετσέτα κλείστε τη βρύση για να έχετε απόλυτα καθαρά χέρια.
- Εάν χρησιμοποιείτε απολυμαντικό χεριών με βάση την αλκοόλη, φροντίστε να καλύψετε τα χέρια σας με αυτό, τρίβοντάς τα μεταξύ τους μέχρι να στεγνώσουν.
- Αδειάστε τα ούρα από τον σάκο αποστράγγισης στην τουαλέτα και σιγουρευτείτε ότι το στόμιο της σακούλας αποστράγγισης δεν αγγίζει σε οποιοδήποτε σημείο, όπως στο πλάι της τουαλέτας ή σε οποιαδήποτε λεκάνη ή δοχείο.
- Βάλτε το καθαρό πανί ή τη γάζα κάτω από τον σύνδεσμο για να απορροφήσει τα υγρά σε περίπτωση που στάξουν.
- Πιάστε τον καθετήρα με τα δάχτυλά σας και αποσυνδέστε τη χρησιμοποιημένη σακούλα.
- Σκουπίστε το άκρο του καθετήρα με ένα επίθεμα αλκοόλης.
- Σκουπίστε τον σύνδεσμο στην καινούργια σακούλα με το δεύτερο επίθεμα αλκοόλης.
- Συνδέστε την καθαρή σακούλα στον καθετήρα και αφήστε το τσίμπημα του δακτύλου σας.
- Ελέγξτε ότι όλες οι συνδέσεις έχουν γίνει σωστά και προσέξτε τυχόν στροφές στη σωλήνωση που παρεμποδίζουν την ορθή λειτουργία του καθετήρα.
Σε περίπτωση που ο ηλικιωμένος αγαπημένος σας χρειάζεται βοήθεια για αλλαγή και τοποθέτηση του καθετήρα στο σπίτι, με τη βοήθεια άρτια εκπαιδευμένου και εξειδικευμένου προσωπικού, παρέχουμε τις εξής νοσηλευτικές υπηρεσίες:
- Τοποθέτηση και αφαίρεση ουροκαθετήρα
- Καθετηριασμός ουροδόχου κύστεως
- Διαλείπων καθετηριασμός
Δείτε τις μεμονωμένες μας τιμές νοσηλευτικών πράξεων στο πλαίσιο της υπηρεσίας μας για νοσηλεία κατ’ οίκον.
Επίσης, βάσει σύγχρονης έρευνας που μελετά τη συχνότητα του καθετηριασμού σε άτομα με ακράτεια, αποδεικνύεται ότι οι ασθενείς με άνοια που προσέρχονται στην πρωτοβάθμια περίθαλψη με ακράτεια ούρων είναι πιθανό να λάβουν φαρμακολογική θεραπεία ή να υποβληθούν σε καθετηριασμό πολύ συχνότερα κατά τη διάρκειας μίας μέρας, σε σύγκριση με άλλους ασθενείς.
Φροντίδα σακούλας αποστράγγισης καθετήρα
Φροντίδα σακούλας ποδιού
- Η σωλήνωση από τη σακούλα ποδιού σας πρέπει να εφαρμόζει στη γάμπα με το πόδι σας να είναι ελαφρώς λυγισμένο.
- Εάν υπάρχει κάποιος επιπλέον σωλήνας, μπορεί να χρειαστεί να τον κόψετε με τη βοήθεια κάποιου γιατρού/νοσηλευτή.
- Η σακούλα ποδιού θα πρέπει να φοριέται πάντα κάτω από το γόνατό σας για να γίνεται ευκολότερα η αποστράγγιση.
- Τοποθετήστε την σακούλα ποδιών στη γάμπα σας με τη βοήθεια του ιμάντα στερέωσης καθετήρα για μεγαλύτερη σταθερότητα της σωλήνωσης.
- Εάν οι ιμάντες στερέωσης αφήνουν κάποιο σημάδι στο πόδι σας, θα πρέπει να τους χαλαρώσετε για να μην είναι τόσο σφιχτοί. Αν οι ιμάντες είναι πολύ σφιχτοί, μπορεί να μειωθεί η ροή του αίματος σας και να προκαλέσει θρόμβους αίματος.
- Αδειάστε τη σακούλα για τα πόδια στην τουαλέτα κάθε 2 έως 4 ώρες μέσα από το στόμιο που υπάρχει στο κάτω μέρος. Μην αφήνετε τη σακούλα να γεμίζει εντελώς.
- Μην ξαπλώνετε για πάνω από 2 ώρες ενώ φοράτε τη σακούλα για τα πόδια.
Φροντίδα νυχτερινής σακούλας
- Κρατήστε πάντα τη νυχτερινή σακούλα κάτω από το επίπεδο της κύστης σας.
- Για να κρεμάσετε τη νυχτερινή σακούλα κάπου κατά τη διάρκεια του ύπνου, τοποθετήστε μια καθαρή πλαστική σακούλα μέσα σε ένα καλάθι αχρήστων και στη συνέχεια κρεμάστε τη νυχτερινή σακούλα στο εσωτερικό του.
Καθαρισμός της σακούλας αποστράγγισης
Για τον καθαρισμό της σακούλα αποστράγγισης θα χρειαστείτε λευκό ξύδι και δροσερό νερό και να ακολουθήσετε την παρακάτω διαδικασία:
- Αρχικά, θα πρέπει να πλύνετε καλά τα χέρια σας με ζεστό νερό και σαπούνι ή απολυμαντικό χεριών με βάση την αιθυλική αλκοόλη.
- Στην πρώτη περίπτωση, βρέξτε τα χέρια σας, βάλτε λίγο σαπούνι, τρίψτε τα καλά μεταξύ τους για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα, και έπειτα ξεπλύντε. Στεγνώστε τα χέρια σας με μια χαρτοπετσέτα και χρησιμοποιήστε την ίδια πετσέτα για να κλείσετε τη βρύση χωρίς να ακουμπήσετε κάπου αλλού.
- Εάν χρησιμοποιείτε απολυμαντικό χεριών, φροντίστε να καθαρίσετε σωστά όλη την επιφάνεια των χεριών σας με αυτό. Τρίψτε τα μεταξύ τους μέχρι να στεγνώσουν εντελώς.
- Στη συνέχεια, πρέπει να ξεπλύνετε τη σακούλα με δροσερό νερό, καθώς το ζεστό νερό μπορεί να βλάψει το πλαστικό υλικό της σακούλας.
- Για να μειωθεί η έντονη μυρωδιά, γεμίστε τη σακούλα μέχρι τη μέση με ένα μείγμα σε αναλογία 1 ξύδι/3 νερό.
- Ανακινήστε τη σακούλα και αφήστε τη με το μείγμα για περίπου 15 λεπτά.
- Ξεπλύντε καλά τη σακούλα με δροσερό νερό και κρεμάστε τη για να στεγνώσει.
Συχνές ερωτήσεις
1.Πώς μπορεί να γίνει πρόληψη των μολύνσεων από την τοποθέτηση καθετήρα στο σπίτι;
Για να αποφύγετε μία πιθανή μόλυνση από την τοποθέτηση καθετήρα στο σπίτι, ακολουθήστε τις παρακάτω οδηγίες:
– Η σακούλα αποστράγγισης πρέπει να παραμείνει κάτω από το επίπεδο της κύστης σας.
– Η σακούλα αποστράγγισης δεν πρέπει να ακουμπήσει καθόλου στο πάτωμα.
– Ο καθετήρας πρέπει να είναι στερεωμένος στον μηρό σας ώστε να μην κινείται.
– Μην ξαπλώνετε πάνω στον καθετήρα γιατί παρεμποδίζεται η ροή των ούρων στη σωλήνωση.
– Διατηρήστε τον καθετήρα καθαρό και κάντε καθημερινά ντους.
– Πριν αγγίξετε τον καθετήρα ή τη σακούλα αποστράγγισης, πλύντε καλά και απολυμάντε τα χέρια σας.
2. Πότε πρέπει να καλέσω γιατρό όταν παρουσιάσει ο καθετήρας προβλήματα;
Αν κάνετε καθετηριασμό στο σπίτι και παρουσιαστούν κάποια από τα παρακάτω προβλήματα, θα πρέπει να σας δει άμεσα ένας γιατρός:
– Τα έντονα συμπτώματα ουρολοίμωξης που περιλαμβάνουν πυρετό, κρυάδες, συχνή, επείγουσα και/ή επώδυνη ούρηση, κοιλιακές κράμπες, αυξημένη διαρροή, έντονη οσμή ούρων, αυξημένη ακράτεια.
– Ενδείξεις ότι μπορεί να έχει βουλώσει ο καθετήρας σας: αίσθημα πληρότητας της ουροδόχου κύστης, εξαγωγή μιας ασυνήθιστα μικρής ποσότητας ούρων, δεν υπάρχει παροχέτευση ούρων από την τελευταία φορά που αδειάσατε τη σακούλα αποστράγγισης, διαρροή ούρων γύρω από το σωλήνα.
– Αίμα στα ούρα
– Πεσμένος καθετήρας
– Μεγαλύτερη διαρροή ούρων ή αίματος από την αναμενόμενη, έπειτα από μία επέμβαση
Πηγές:
- Αυτοκαθετηριασμός (Καθαρός Διαλείπων Καθετηριασμός) – Cleveland Clinic
- Φροντίδα του καθετήρα ουροδόχου κύστεως – Mskcc.org
