Τυπικά και βάσει της απόφασης της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, η ζωή ενός ανθρώπου διακρίνεται σε τρεις διαφορετικές ηλικίες και στάδια. Η νεανική ηλικία στα 20 έτη, η μέση ηλικία στα 40 έτη και η τρίτη στα 60 έτη.
Επομένως, η πληθυσμιακή ομάδα της τρίτης ηλικίας απαρτίζεται από όλα τα άτομα που είναι άνω των 60 ετών.
Σύμφωνα και με τον διαχωρισμό του Έλληνα φιλοσόφου Πυθαγόρα, ο οποίες διέκρινε τη ζωή σε τέσσερις περιόδους που αντιστοιχούν με τις τέσσερις εποχές του χρόνου, τα γηρατειά αντιστοιχούν στο “χειμώνα”, και εκτείνονται από τις ηλικίες 60 έως 80 ετών.
Σήμερα πάντως, η Τρίτη ηλικία τοποθετείται στις περισσότερες χώρες του δυτικού κόσμου μετά τα 65 έτη, όταν δηλαδή ξεκινά η συνταξιοδότηση ενός ανθρώπου.
Έκτοτε λοιπόν, ένας ασθενής αντιμετωπίζεται και θεωρείται ως γηριατρικός.
Λόγω όμως της σταθερής αύξησης του προσδόκιμου ζωής, οι επιστήμονες έχουν αρχίσει να εισαγάγουν τον όρο της τέταρτης ηλικίας που αφορά σε άτομα άνω των 90 ετών.
Τι συνεπάγεται όμως η έλευση της Τρίτης ηλικίας στη ζωή ενός ατόμου από άποψη υγείας, ψυχολογίας και διατροφής και τι πρέπει να προσέχει για να έχει μία καλή ποιότητα ζωής;
Στο άρθρο που ακολουθεί θα βρείτε όλες τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα.
Περιεχόμενα:
Λίγα λόγια για την τρίτη ηλικία
Η Τρίτη ηλικία αποτελεί την περίοδο του γήρατος, την περίοδο που επιφέρει πολλές αλλαγές στη ζωή ενός ατόμου σε βιολογικό, ψυχολογικό κοινωνικό επίπεδο, επηρεάζοντας τη συμπεριφορά, αλλά και την προσαρμοστικότητά του.
Ο προσδιορισμός της τρίτης ηλικίας δεν γίνεται πάντα με σαφήνεια, καθώς αρκετοί άνθρωποι που είναι άνω 60 ετών αισθάνονται πολύ μικρότεροι, ενώ η καλή φυσική τους κατάσταση, σε συνδυασμό με την πλήρη ανεξαρτησία τους δεν παραπέμπουν στην περίοδο του γήρατος.
Συμβατικά βέβαια, η έναρξη της τρίτης ηλικίας τοποθετείται στα 65 έτη της ζωής ενός ανθρώπου, όταν συνταξιοδοτείται και αποχωρεί από τον “εργασιακό στίβο”.
Προβλήματα υγείας στην τρίτη ηλικία
Στη συγκεκριμένη περίοδο της ζωής του ατόμου, οι μεταβολές που παρατηρούνται είναι ποικίλες και σχετίζονται με σωματικές και γνωστικές λειτουργίες, αλλά και με μεταβολές στη διάθεση και τη συμπεριφορά.
Οι χαρακτηριστικές μεταβολές της τρίτης ηλικίας στην εκάστοτε λειτουργία είναι οι εξής:
Σωματική Λειτουργία
Κατά την τρίτη ηλικία, μειώνεται σημαντικά η όραση, η ακοή αλλά και η σωματική κινητικότητα ενός ατόμου.
Γνωστική Λειτουργία
Η τρίτη ηλικία συνοδεύεται αρκετά συχνά από γνωστική έκπτωση, δυσκολίες στη μνήμη και στη σκέψη. Συγκεκριμένα, τα ανοϊκά νοσήματα, συνηθέστερα η νόσος Αλτσχάιμερ, όπως και η αγγειακή άνοια, αποτελούν τα πιο συχνά αίτια χρόνιας γνωστικής έκπτωσης ηλικιωμένων ατόμων.
Η άνοια αποτελεί ένα σύνολο συμπτωμάτων που επιδρούν στις γνωστικές λειτουργίες του εγκεφάλου προσωρινά ή μόνιμα, δυσκολεύοντας το άτομο να εκτελέσει τις καθημερινές του δραστηριότητες, πράγμα που καθιστά συχνά αναγκαία τη φροντίδα ηλικιωμένων με άνοια στο σπίτι.
Σε ένα τόσο κρίσιμο και ευαίσθητο στάδιο της ζωής τους, οι ηλικιωμένοι έχουν ανάγκη από υπομονή και την απαραίτητη πρακτική και ψυχολογική στήριξη για να έχουν μία όσο το δυνατόν καλύτερη ποιότητα ζωής.
Διάθεση-Συμπεριφορά
Η απομάκρυνση από το εργασιακό περιβάλλον λόγω της συνταξιοδότησης είναι ένα γεγονός που επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη διάθεση και τη συμπεριφορά ενός ατόμου.
Το άτομο μπορεί να βιώνει αίσθημα ανασφάλειας, μοναξιάς και απομόνωσης, ενώ η έλλειψη ενδιαφερόντων, βούλησης και θέλησης συχνά δημιουργεί ενοχές, μειωμένη όρεξη και διαταραχές ύπνου.
Τρίτη Ηλικία και Ψυχολογία
Η Τρίτη ηλικία αποτελεί μία περίοδο με πολυδιάστατες αλλαγές στη ζωή ενός ατόμου, οι οποίες φέρνουν το άτομο αντιμέτωπο με μία τεράστια ψυχολογική πρόκληση, που σχετίζεται με την αποδοχή ή την απελπισία, βάσει όσων βιώνει.
Στο στάδιο αυτό, το άτομο νιώθει ότι δεν είναι παραγωγικό, πράγμα που οδηγεί σε ένα φαύλο κύκλο αισθημάτων όπως η ανασφάλεια, η απομόνωση και η μοναξιά.
Ακόμη, η φάση της ύστερης ενηλικίωσης συνδέεται κατά κύριο λόγο με το αίσθημα της απώλειας.
Το αίσθημα αυτό δε σχετίζεται μόνο με την απώλεια αγαπημένων προσώπων ή ρόλων, αλλά και με τη σωματική “φθορά” και την επιδείνωση της υγείας του ατόμου.
Επομένως, η απώλεια σε κάθε πτυχή της ζωής ενός ηλικιωμένου ατόμου, το ωθεί σε μια ενδοσκόπηση και ανασκόπηση του παρελθόντος του, των διλημμάτων, των ανεπίλυτων συγκρούσεων και όλων των “φαντασμάτων” που είχε απωθήσει.
Αυτή η στροφή στο παρελθόν λόγω όλων των απωλειών του, οδηγεί το άτομο σε ένα υπαρξιακό κενό.
Μέσα από αυτή την αναδρομή και τον αναπόφευκτο προβληματισμό όμως, το άτομο μπορεί είτε να επικεντρωθεί στις απώλειες και στα αρνητικά της συγκεκριμένης φάσης, κοιτάζοντας το θάνατο με φόβο και απελπισία, είτε να κατανοήσει και να αποδεχτεί τις καλές και τις δύσκολες στιγμές του σαν ένα όλον, που θα του προσφέρει την αυτοπραγμάτωση.
Ακόμη και στην Τρίτη ηλικία λοιπόν, η ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του ατόμου είναι μία διαδικασία υπό συνεχή εξέλιξη.
Σημειώνεται όμως πως, όταν οι μεταβολές στη διάθεση και τη συμπεριφορά ενός ηλικιωμένου ατόμου είναι έντονες και επηρεάζουν σημαντικά τη λειτουργικότητα του, είναι σημαντικό να λάβει άμεσα την απαραίτητη ψυχολογική υποστήριξη, ώστε να αποβάλλει όλα τα αρνητικά του συναισθήματα και να βιώσει όσο το δυνατόν πιο εποικοδομητικά και ευχάριστα αυτό το στάδιο της ζωής του.
Τρίτη Ηλικία και Διατροφή
Για την επίτευξη της πολυπόθητης μακροζωίας, τα άτομα που ανήκουν στην Τρίτη ηλικία πρέπει να υιοθετήσουν υγιεινές διατροφικές συνήθειες, σε συνδυασμό με κάποια μορφή σωματικής άσκησης.
Ακόμη, είναι εξαιρετικά σημαντικό να αποφύγουν το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ, αλλά και να έχουν ποιοτικό ύπνο.
Έτσι, η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής και διατροφής μπορεί να συντελέσει στην πρόληψη χρόνιων νοσημάτων και παθήσεων ή στην καθυστέρηση της εμφάνισης των συμπτωμάτων τους.
Για να το πετύχουν αυτό, πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τη μειωμένη πρόσληψη ενέργειας και τη μειωμένη πρόσληψη βιταμινών και μετάλλων στην Τρίτη ηλικία, θέτοντας ως πρωταρχικό διατροφικό στόχο τη διατήρηση ενός υγιούς και σταθερού σωματικού βάρους.
Οι ανάγκες των ηλικιωμένων σε ενέργεια και σε θρεπτικά συστατικά όπως, μέταλλα, ιχνοστοιχεία, λίπος, βιταμίνες, υδατάνθρακες και πρωτεΐνες μπορούν να καλυφθούν με τη βοήθεια μιας ισορροπημένης διατροφής, όπως η μεσογειακή.
Εκδοχή της μεσογειακής διατροφής αποτελεί η ελληνική παραδοσιακή διατροφή, η οποία αποδεδειγμένα μπορεί να προσφέρει μακροζωία.
Πέρα από την ποιότητα της διατροφής, βασικό ρόλο παίζει και η ποσότητα, όπως και το γεγονός ότι οι διατροφικές ανάγκες του κάθε ατόμου εξαρτώνται και επηρεάζονται από ποικίλους παράγοντες, όπως οι παθήσεις, το φύλο, το επίπεδο σωματικής δραστηριότητας, κ.ά.
Σε γενικές γραμμές, τα ηλικιωμένα άτομα πρέπει να ακολουθούν τις εξής βασικές διατροφικές συνήθειες:
- Κατανάλωση 8–10 ποτηριών με υγρά τη μέρα (2–2,5 λίτρα).
- Συνετή και περιορισμένη κατανάλωση τροφίμων και ποτών που περιέχουν ζάχαρη (π.χ. γλυκά, αναψυκτικά κλπ).
- Κατανάλωση ποικιλίας δημητριακών καθημερινά, κατά προτίμηση ολικής αλέσεως
- Προτίμηση γαλακτοκομικών προϊόντων χαμηλών σε λιπαρά
- Επιλογή άπαχου και όχι επεξεργασμένου κρέατος
- Συχνή κατανάλωση ψαριών και θαλασσινών (κατά προτίμηση μικρών και λιπαρών ψαριών)
- Συχνή κατανάλωση οσπρίων
- Καθημερινή κατανάλωση ποικιλίας λαχανικών και φρούτων
Οι παραπάνω οδηγίες για τη διατροφή των ατόμων Τρίτης ηλικίας δεν αποτελούν συστάσεις, επομένως θα πρέπει πάντα να εξατομικεύονται, ειδικά σε περιπτώσεις που ορισμένες παθήσεις, όπως η υπέρταση, επιβάλλουν ένα αυστηρό διατροφικό πλαίσιο.
Αν εσείς ή κάποιο αγαπημένο σας ηλικιωμένο άτομο δεν είναι σε θέση να φροντίσει για την ποιοτική καθημερινή σίτισή του σύμφωνα με τους κανόνες αυτούς, δείτε εδώ την υπηρεσία μας «Μαγείρεμα στο Σπίτι», που βασίζεται και ικανοποιεί τις εκάστοτε διατροφικές και μαγειρικές σας ανάγκες.
Συχνές ερωτήσεις
1.Πότε αρχίζει η τρίτη ηλικία;
Σύμφωνα με απόφαση του ΟΗΕ αλλά και σύμφωνα με τον διεθνή ορισμό της, η τρίτη ηλικία τοποθετείται για τις περισσότερες δυτικές χώρες από την ηλικία των 65 ετών και έπειτα, συμπίπτοντας με τη συνταξιοδότηση ενός ατόμου.
2. Ποια είναι τα κύρια προβληματα υγειας στην τριτη ηλικια;
Στην Τρίτη ηλικία, ορισμένα από τα κύρια προβλήματα υγείας που μπορεί να αντιμετωπίζουν τα ηλικιωμένα άτομα είναι:
– Αρθρίτιδα: Η αρθρίτιδα είναι μια φλεγμονώδης πάθηση των αρθρώσεων που προκαλεί πόνο και περιορισμένη κινητικότητα στους ηλικιωμένους.
– Οστεοπόρωση: Η οστεοπόρωση είναι μια πάθηση που σχετίζεται με τη γήρανση του σώματος, καθώς με την πάροδο του χρόνου, τα οστά χάνουν την πυκνότητά τους και γίνονται επιρρεπή σε κατάγματα.
– Καρδιακές παθήσεις: Οι καρδιακές παθήσεις, όπως η αρτηριακή υπέρταση και η καρδιακή ανεπάρκεια, είναι συχνές στην τρίτη ηλικία και μπορούν να επιφέρουν σοβαρές συνέπειες για την υγεία.
– Νόσος του Πάρκινσον: Η νόσος Πάρκινσον είναι μια νευρολογική πάθηση που επηρεάζει την κινητικότητα και τον έλεγχο του σώματος.
– Διαβήτης: Ο διαβήτης είναι μια κατάσταση που σχετίζεται με μη φυσιολογικές τιμές σακχάρου σε ηλικιωμένους και την αδυναμία του σώματος να ελέγχει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, πράγμα που μπορεί να επηρεάσει συνολικά την υγεία των συγκεκριμένων ατόμων.
3. Γιατί εμφανίζονται μυοσκελετικα προβληματα στην τριτη ηλικια;
Τα μυοσκελετικά προβλήματα είναι προβλήματα στο σύστημα μυών και σκελετού του σώματος, όπως η αρθρίτιδα, η οστεοπόρωση, η οσφυαλγία και άλλα.
Η ηλικία είναι ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην εμφάνιση μυοσκελετικών προβλημάτων. Καθώς οι άνθρωποι γερνούν, οι μύες τους γίνονται λιγότερο ευέλικτοι και αδύναμοι και τα οστά τους χάνουν την πυκνότητά τους, καθιστώντας τους πιο επιρρεπείς σε τραυματισμούς και παθήσεις.
