Ο αιματοκρίτης αποτελεί έναν δείκτη που αφορά στην αναλογία που έχουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια ανά μονάδα όγκου στο αίμα. Στην ουσία δηλαδή, φανερώνει την πυκνότητα του αίματος. Ο αιματοκρίτης μετριέται σε μονάδες όγκου, δηλαδή σε 100 ml αίματος, πόσα ml ερυθρών αιμοσφαιρίων αντιστοιχούν.
Σε γενικές γραμμές, οι φυσιολογικές τιμές του αιματοκρίτη είναι 40,7 – 50,3% για τους άνδρες και 36,1 – 44,3% για τις γυναίκες. Όταν όμως ο αιματοκρίτης ενός ατόμου κυμαίνεται σε χαμηλότερες τιμές από αυτές και από τα όρια αναφοράς σύμφωνα με το εργαστήριο όπου γίνεται η μέτρηση, τότε θεωρείται ότι το άτομο αυτό πάσχει από χαμηλό αιματοκρίτη.
Η σημασία της εξέτασης του αιματοκρίτη είναι μεγάλη, καθώς σχετίζεται με την εικόνα της συνολικής υγείας ενός ατόμου. Αποτελεί ένδειξη των επιπέδων ενυδάτωσης του σώματος, της ενδεχόμενης απώλειας αίματος, της εμφάνισης αναιμίας, αλλά και της μεταφοράς οξυγόνου στο αίμα.
Η πιο συνηθισμένη αιτία πτώσης του αιματοκρίτη είναι η αναιμία. Η αναιμία αποτελεί ουσιαστικά την παθολογική κατάσταση στέρησης υγιών ερυθρών αιμοσφαιρίων, η οποία εντοπίζεται συχνά στην ευπαθή ομάδα των ηλικιωμένων.
Μετά τα 60 έτη, και τα δύο φύλα παρουσιάζουν ελαφρώς χαμηλότερες τιμές αιματοκρίτη, αντανακλώντας τον μειωμένο αριθμό ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει την αναιμία ως την αιματολογική κατάσταση, κατά την οποία η τιμή της αιμοσφαιρίνης είναι χαμηλότερη από 13,5g% στους άνδρες και χαμηλότερη από 12g% στις γυναίκες.
Περιεχόμενα:
Αίτια της αναιμίας στους ηλικιωμένους
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη των ΗΠΑ, το 11% των ανδρών ηλικίας >65 ετών και το 10,2% των γυναικών εμφανίζουν αναιμία. Λόγω της συχνής εμφάνισης της αναιμίας στους ηλικιωμένους, δημιουργήθηκε η υπόθεση ότι πιθανόν να είναι ένα φυσιολογικό επακόλουθο της γήρανσης.
Κατά κύριο λόγο όμως, η αναιμία προκαλείται από ορισμένα παθολογικά αίτια, πράγμα που δείχνει πως δεν αποτελεί απλώς ένα σύνηθες φαινόμενο της μεγάλης ηλικίας.
Τα αίτια εμφάνισης της αναιμίας διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες, οι οποίες παρατηρούνται σε σχεδόν ίση συχνότητα:
1. Αναιμία από την απώλεια αίματος και την έλλειψη απαραίτητων διατροφικών στοιχείων
Γνωστή ως σιδηροπενική αναιμία, αυτή η μορφή αναιμίας αποτελεί τη συχνότερη στους ηλικιωμένους, πράγμα που καθιστά απαραίτητη την έγκαιρη αναγνώριση και διάγνωσή της. Στη συγκεκριμένη όμως ηλικιακή ομάδα, η διάγνωσή της δεν είναι εύκολη, καθώς συνυπάρχει με κάποιο χρόνιο νόσημα.
Μπορεί να αποτελεί συχνό φαινόμενο η έλλειψη της βιταμίνης Β12 σε ηλικιωμένους, σύμφωνα με το βιοχημικό έλεγχο στον οποίο υποβάλλονται, όμως δεν είναι εξίσου συχνή η αναιμία που προκαλείται από την έλλειψη της Β12. Επομένως, χαμηλά επίπεδα Β12 παρατηρούνται σε ένα ποσοστό ηλικιωμένων 10-15%, από το οποίο μόλις το 1-2% από εκείνους εμφανίζουν αναιμία.
Ακόμη, η έλλειψη φυλλικού οξέος δεν παρατηρείται συχνά στους ηλικιωμένους λόγω της λήψης πολυβιταμινούχων σκευασμάτων. Για το λόγο αυτό, οι ηλικιωμένοι σπάνια θα εμφανίσουν μεγαλοβλαστική αναιμία λόγω έλλειψης φυλλικού οξέος, εκτός αν καταναλώνουν αλκοόλ σε μεγάλες ποσότητες.
2. Αναιμία που σχετίζεται με χρόνια νοσήματα
Η κατηγορία αυτή αναιμίας αφορά σε ασθενείς που πάσχουν από χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια ή και τα δύο. Ακόμη, η εμφάνιση αναιμίας μπορεί να οφείλεται σε νεοπλασματικά ή αυτοάνοση νοσήματα, διαβήτη, καρδιακή ανεπάρκεια ή καρκίνο κ.ά.
3. Αναιμία άγνωστης/ανεξήγητης αιτιολογίας
Η αναιμία που οφείλεται σε ανεξήγητα, μη εμφανή αίτια πλήττει περίπου στο ένα τρίτο των ηλικιωμένων. Ένα τέτοιο αίτιο εμφάνισης αναιμίας σε άτομα μεγάλης ηλικίας μπορεί να είναι το μυελοδυσπλαστικό σύνδρομο (ΜΔΣ). Για τη διάγνωσή της απαιτούνται ειδικές αιματολογικές εξετάσεις.
Επίσης βάση σύγχρονης έρευνας τα αποτελέσματα της οποίας έχουν δημοσιευτεί στο Neurology Journal, η ήπια αναιμία συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης Αλτσχάιμερ. Τα αποτελέσματα της έρευνας μέσα σε άλλα αποκαλύπτουν ότι από τους 12.305 συμμετέχοντες, οι πάσχοντες από αναιμία είχαν 41% υψηλότερη πιθανότητα εμφάνισης Αλτσχάιμερ και 34% αυξημένο κίνδυνο οποιασδήποτε μορφής άνοιας, σε σύγκριση με όσους δεν πάσχουν από αναιμία.
Πώς γίνεται η διάγνωση της αναιμίας στους ηλικιωμένους
Για την εκτίμηση της αναιμίας σε έναν ηλικιωμένο ασθενή είναι σημαντικό να ληφθεί το λεπτομερές ιατρικό και διατροφικό ιστορικό του, συμπεριλαμβανομένων των φαρμάκων που ήδη λαμβάνει και των σχετικών υποκείμενων νοσημάτων του.
Οι εξετάσεις που απαιτούνται για την εργαστηριακή διερεύνηση της αναιμίας στους ηλικιωμένους χωρίζονται σε αυτές που είναι απαραίτητο να γίνουν και σε αυτές που μπορούν να γίνουν προαιρετικά:
Απαραίτητες εξετάσεις
1. Γενική αίματος
2. Εκτίμηση αποθηκών σιδήρου-φερριτίνης
3. Επίπεδα βιταμίνης Β12, φυλλικού οξέος ορού
4. Βιοχημικές εξετάσεις (σάκχαρο, ουρία, κρεατινίνη, κ.λ.π.)
Προαιρετικές εξετάσεις
1. Έλεγχος θυρεοειδή
2. Δείκτες φλεγμονής (ΤΚΕ, C-αντιδρώσα πρωτεΐνη)
3. Μυελόγραμμα και βιοψία οστού
Ακόμη, η απλή αιματολογική εξέταση δείχνει τα επίπεδα του σιδήρου στο αίμα και προσδιορίζει την ύπαρξη αναιμίας. Σε περίπτωση που τα επίπεδα σιδήρου είναι χαμηλά, είναι πολύ πιθανόν να είναι εξίσου χαμηλά και τα επίπεδα φερριτίνης.
Η φερριτίνη αποτελεί ένδειξη των επιπέδων του σιδήρου που έχει αποθηκευτεί στον οργανισμό μας, επομένως η εξέτασή της είναι σημαντική.
Όταν υπάρχει έλλειψη σιδήρου, η τιμή της αιμοσφαιρίνης είναι επίσης χαμηλή. Επομένως, μέσω της μέτρησης της αιμοσφαιρίνης μπορεί να γίνει και η διάγνωση της αναιμίας.
Όταν υπάρχει αναιμία, η ολική μάζα των ερυθρών αιμοσφαιρίων είναι μικρότερη του φυσιολογικού.
Η μέτρηση της αιμοσφαιρίνης είναι χρησιμότερη σε σχέση με την μέτρηση του συνολικού αριθμού των ερυθρών αιμοσφαιρίων, καθώς δεν αποτελεί σπάνιο φαινόμενο η περίπτωση ύπαρξης κανονικού αριθμού ερυθρών, σε συνδυασμό με χαμηλά επίπεδα αιμοσφαιρίνης.
Έτσι, τα φυσιολογικά επίπεδα ερυθρών αιμοσφαιρίων δεν συνεπάγονται τον αποκλεισμό της περίπτωσης σιδηροπενικής αναιμίας.
Σε περίπτωση που εσείς ή οι αγαπημένοι σας δεν είναι εφικτό να μετακινηθείτε, παρέχουμε τη δυνατότητα αιμοληψίας στο σπίτι αλλά και την παράδοση του δείγματος σε μικροβιολογικό εργαστήριο. Δείτε τις μεμονωμένες μας τιμές νοσηλευτικών πράξεων στο σπίτι.
Επιπτώσεις της αναιμίας στους ηλικιωμένους
Σύμφωνα με μελέτες που έχουν διεξαχθεί, η αναιμία στους ηλικιωμένους έχει διάφορες επιπτώσεις, όπως:
- μειωμένη φυσική ικανότητα και αντοχή
- αύξηση της θνησιμότητας σε ασθενείς μεγάλης ηλικίας με άλλα νοσήματα που συνοδεύουν την αναιμία, όπως για παράδειγμα η καρδιακή ανεπάρκεια.
Τα κύρια συμπτώματα που προκαλούνται από την αναιμία είναι:
- Ζάλη και τάσεις λιποθυμίας
- Κόπωση
- Κεφαλαλγία
- Διαταραγμένος ύπνος
- Παγωμένα άκρα
- Απώλεια όρεξης
- Κιτρινωπό δέρμα
- Δυσκολία συγκέντρωσης
- Δύσπνοια
- Ακανόνιστοι καρδιακοί παλμοί
- Κατάθλιψη
- Άνοια
- Διάρροια ή δυσκοιλιότητα
Θεραπεία αναιμίας σε ηλικιωμένους
Η αντιμετώπιση της αναιμίας μπορεί να βελτιώσει τον τρόπο λειτουργίας ζωτικών οργάνων και, συνεπώς, την ποιότητα της ζωής ενός ηλικιωμένου ασθενή.
Σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, η θεραπεία της συνδέεται με την αντιμετώπιση του νοσήματος που την προκαλεί.
Επομένως, αν ο ασθενής πάσχει από σιδηροπενική αναιμία, πέρα από τη λήψη σιδήρου, κρίνεται απαραίτητη η διερεύνηση της αιτίας της, ελέγχοντας το πεπτικό σύστημα για τυχόν απώλειες, όπως στην περίπτωση του καρκίνου του εντέρου ή στομάχου.
Μία από τις ουσίες που συνήθως χορηγούνται -πάντα έπειτα από ιατρική συμβουλή και συνταγογράφηση- για να αντιμετωπιστεί η αναιμία λόγω χρόνιας νόσου (όπως η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια), είναι η ερυθροποιητίνη. Η πρακτική αυτή γίνεται βέβαια συνδυαστικά με την αντιμετώπιση της υπεύθυνης νόσου.
Αναιμία και διατροφή στους ηλικιωμένους
Οι ηλικιωμένου που πλήττονται από αναιμία θα πρέπει να διαμορφώσουν την διατροφή τους με τέτοιο τρόπο, ώστε να προσλαμβάνουν περισσότερο σίδηρο, η έλλειψη του οποίου μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλό αιματοκρίτη.
Συνεπώς, πέρα από τυχόν συμπληρώματα και σκευάσματα σιδήρου, θα πρέπει να επιλέγουν τροφές που αποτελούν σημαντικές πηγές σιδήρου, όπως:
- Κόκκινο κρέας (μοσχάρι, συκώτι)
- Δημητριακά και ταχίνι
- Λιαστή ντομάτα
- Αποξηραμένα φρούτα
- Κακάο
- Όσπρια (φακές, κόκκινα φασόλια, ρεβίθια κ.ά.)
- Οστρακοειδή (όπως στρείδια)
- Μανιτάρια
- Κοτόπουλο
- Ψητή πατάτα
- Αβγά
- Πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι, μπρόκολο, λάχανο Κέιλ και μποκ τσόι)
- Κάσιους
- Μαύρη σοκολάτα
Η κατανάλωση ροφημάτων με αποξηραμένα βότανα, όπως: δυόσμος, ρίγανη, κύμινο, άνηθος και μαντζουράνα, επίσης συντελεί σημαντικά στην αύξηση των επιπέδων σιδήρου στον οργανισμό.
Σύμφωνα με έρευνες, τα λαχανικά που έχουν υψηλή περιεκτικότητα βιταμίνης C (π.χ λεμόνι, πιπεριές, καρότα) οδηγούν στο να γίνει καλύτερα η απορρόφηση του σιδήρου από ζωικές τροφές, οι οποίες περιέχουν ζωική πρωτεΐνη και σίδηρο.
Αν εσείς ή κάποιο αγαπημένο σας άτομο πάσχει από αναιμία και για οποιονδήποτε λόγο δεν είναι σε θέση να φροντίσει για την ποιοτική καθημερινή σίτισή του σύμφωνα με τους παραπάνω κανόνες, δείτε εδώ την υπηρεσία μας «Μαγείρεμα στο Σπίτι», που ικανοποιεί τις εκάστοτε διατροφικές και μαγειρικές σας ανάγκες.
Συχνές ερωτήσεις – Σύντομες απαντήσεις
1. Χαμηλός αιματοκρίτης τι είναι;
Όταν ο αιματοκρίτης ενός ατόμου -ο δείκτης δηλαδή που αφορά στην αναλογία που έχουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια ανά μονάδα όγκου στο αίμα- κυμαίνεται σε τιμές χαμηλότερες των φυσιολογικών ορίων και των ορίων αναφοράς του εργαστηρίου, τότε θεωρείται ότι το άτομο αυτό πάσχει από χαμηλό αιματοκρίτη.
2. Αναιμία σε ηλικιωμένους τι είναι;
Η αναιμία είναι η πιο συνηθισμένη αιτία πτώσης του αιματοκρίτη. Η αναιμία αποτελεί ουσιαστικά την παθολογική κατάσταση στέρησης υγιών ερυθρών αιμοσφαιρίων, η οποία εντοπίζεται συχνά στην ευπαθή ομάδα των ηλικιωμένων.
3. Σε ποιες κατηγορίες διακρίνεται η αναιμία στους ηλικιωμένους;
Ανάλογα με τα αίτια και τα νοσήματα που την προκαλούν, η αναιμία χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες:
- Αναιμία από την απώλεια αίματος και την έλλειψη απαραίτητων διατροφικών στοιχείων (σιδηροπενική αναιμία ή που οφείλεται σε έλλειψη Β12, σιδήρου και φυλλικού οξέος)
- Αναιμία που σχετίζεται με χρόνια νοσήματα, όπως η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, και με χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα
- Αναιμία άγνωστης/ανεξήγητης αιτιολογίας
4. Θεραπεία για αναιμία σε ηλικιωμένους;
Η θεραπεία της αναιμίας για τους ανθρώπους μεγάλης ηλικίας συνδέεται με την αντιμετώπιση του νοσήματος που την προκαλεί. Ακόμη, η κατανάλωση τροφών και ροφημάτων που είναι πλούσια σε σίδηρο μπορεί να επαναφέρει τα επίπεδα του σιδήρου και του αιματοκρίτη στον οργανισμό. Η λήψη δραστικών ουσιών για την αντιμετώπισή της θα πρέπει να γίνεται πάντα έπειτα από ιατρική γνωμάτευση και συνταγογράφηση.
Πηγές:
